ต้นสารภี จัดเป็นต้นไม้มงคลชนิดหนึ่ง ที่ควรมีไว้ในบริเวณบ้าน ซึ่งคนไทยโบราณ มีความเชื่อว่า สารภีสามารถป้องกันเสนียดจัญไร ไม่ให้เข้ามาในบ้าน และหากปลูกไว้ประจำบ้าน ก็จะส่งผลให้คนในบ้าน มีอายุยืนยาว เรามาทำความรู้จักกับต้นไม้มงคลชนิดนี้กันว่า มีวิธีการขยายพันธุ์ การปลูก การดูแล และมีความหมายตามความเชื่อ ว่าอย่างไรบ้าง
ชื่อ: สารภี
ชื่อภาษาอังกฤษ: Negkassar
ชื่อวิทยาศาสตร์: Mammea siamensis T. Anderson
ชื่ออื่น: ทรพี (จันทบุรี), สร้อยพี (ใต้), สาหละปี (เชียงใหม่, เหนือ)
วงศ์: Calophyllaceae
ถิ่นกำเนิด: ป่าเบญจพรรณ ป่าดงดิบ ในเขตเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
ต้นสารภี : เป็นไม้ยืนต้นสูง 10 – 15 เมตร ไม่ผลัดใบ เรือนยอดเป็นพุ่มทึบ
ลำต้น: เนื้อไม้มีสีน้ำตาลแกมแดง มียางขาว เปลือกสีเทาดำ แตกล่อนเป็นสะเก็ดตลอดลำต้น
ใบ: เป็นใบเดี่ยวเรียงตรงข้าม รูปไข่กลับแกมขอบขนาน เส้นแขนงใบไม่ชัดเจน แต่เส้นใบย่อยแบบร่างแหเห็นชัดทั้งสองข้าง ใบสีเขียว หนา แข็งเป็นมัน
ดอก: สีขาวอมเหลือง ออกดอกเป็นกระจุกตามกิ่ง สีขาว กลิ่นหอม ร่วงง่าย มีเกสรเพศผู้สีเหลือง ออกดอก มกราคม – มีนาคม
ผล: รูปกระสวย ยาวประมาณ 2.5 ซม. เมื่อสุกมีสีเหลือง มีเนื้อสีเหลือง หรือสีแสดหุ้มเมล็ด รับประทานได้ ออกผลประมาณเดือน กุมภาพันธ์ – เมษายน
ที่มา: ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ [1]
ขยายพันธุ์: โดยการใช้เมล็ด และการตอนกิ่ง
สามารถทำได้เหมือนการเพาะเมล็ด และตอนกิ่งพืชทั่ว ๆ ไป เมื่อได้ต้นกล้า หรือกิ่งตอนที่พร้อมปลูกแล้ว
การปลูก: ให้ปลูกในขนาดระยะ 50 x 50 x 50 ลบ.ซม.
วิธีการดูแล:
สารภี ตามความเชื่อว่า สามารถป้องกันเสนียดจัญไรได้ และหากบ้านใดปลูกไว้ประจำบ้าน ก็จะส่งผลให้คนในบ้าน มีอายุยืนยาวเช่นเดียวกับต้นสารภี และเพื่อความเป็นสิริมงคล ควรปลูกในวันเสาร์ เป็นวันที่ปลูกต้นไม้เอาคุณ และถ้าจะให้เป็นสิริมงคลแก่ตัวเอง ชื่อสารภีเป็นชื่อของสตรี ผู้ปลูกควรเป็นผู้หญิง
ความเชื่อในตำราพรหมชาติ สารภีควร ปลูกไว้หน้าบ้าน ทาง ทิศตะวันออกเฉียงใต้ ของบ้านเช่นเดียวกับ ต้นมั่งมี ที่ควรปลูกไว้หน้าบ้านแต่ทิศที่ปลูก และความหมายแตกต่างกัน
ดอก: (มีรสหอมเย็น) ช่วยบำรุงเส้นประสาท, ใช้เป็นยาชูกำลัง บำรุงกำลัง, ช่วยรักษาธาตุไม่ปกติ, แก้โลหิตพิการ, ช่วยทำให้เจริญอาหาร, ช่วยแก้ไข้มีพิษร้อน, แก้ลมวิงเวียน มีอาการหน้ามืดตาลาย, มีฤทธิ์ขับลม, ใช้เป็นยาฝาดสมาน, ช่วยบำรุงหัวใจ, ดอกใช้ผสมในยาหอม ช่วยแก้อาการร้อนใน แก้ลม วิงเวียน แก้โลหิตพิการ โลหิตเป็นพิษ ช่วยทำให้เจริญอาหาร บำรุงหัวใจ บำรุงเส้นประสาท ชูกำลัง และช่วยแก้ไข้มีพิษร้อน
ผลสุก: (มีรสหวาน ) มีสรรพคุณช่วยบำรุงหัวใจ, ช่วยขยายหลอดเลือด
ใบ: มีสรรพคุณช่วยขับปัสสาวะ, ช่วยบรรเทาอาการปวดตามข้อ
เกสร: (มีรสหอมเย็น) ช่วยทำให้ชื่นใจ, ใช้เป็นยาแก้ไข้, ช่วยบำรุงครรภ์
ยางไม้: นำมาใช้แก้อาการแพ้คันจากพิษของต้นหมามุ่ย หรือจากน้ำลายของหอยบางชนิด
ที่มา: สรรพคุณของสารภี [3]
สรุป สารภีเป็นไม้ไทยโบราณที่มีอายุยืนยาวนาน มีดอกหอม และเนื้อไม้ที่แข็งแรงทนทาน จึงนิยมนำมาใช้ประโยชน์ได้มากมาย และมีความหมายมงคล ตามความเชื่อป้องกันเสนียดจัญไรได้ หากปลูกไว้ประจำบ้าน ก็จะส่งผลให้คนในบ้านมีอายุยืนยาวเหมือนสารภี จัดให้ ต้นสารภี เป็นไม้มงคล แต่มีข้อควรระวังเล็กน้อย ช่วงออกดอก เช้าๆ จะมีผึ้งรุมตอม เก็บน้ำหวานจากเกสรดอกไม้