เคนจุสึ ความเป็นมา คืออะไร ทำไมศิลปะการใช้ดาบโบราณของซามูไร ถึงยังถูกพูดถึง มาจนถึงวันนี้ การฟันดาบในยุคซามูไร ไม่ได้มีแค่การต่อสู้ตรงๆ แต่ซ่อนทั้งกลยุทธ์ ท่าทาง และจิตวิญญาณของนักรบเอาไว้ทั้งหมด
เคนจุสึ (Kenjutsu / 剣術) คือศิลปะการต่อสู้ ด้วยดาบของญี่ปุ่นโบราณ เป็นแขนงหนึ่งของ บูโดะ (ศิลปะการต่อสู้แบบญี่ปุ่น) ที่มุ่งเน้นการใช้ดาบคาตานะเป็นหลัก จุดกำเนิดของเคนจุสึ มาจากซามูไร ซึ่งต้องใช้ดาบทั้งในสนามรบจริง และการป้องกันตัว
ศิลปะแบบนี้ไม่ได้เป็นเพียงการฟันดาบ แต่ยังประกอบไปด้วย หลักการควบคุมร่างกาย จังหวะ การก้าวย่าง ท่ารักษา (คามาเอะ) รวมไปถึงการอ่าน การเคลื่อนไหวของคู่ต่อสู้ เคนจุสึจึงถือเป็นศาสตร์ แห่งการเอาชีวิตรอด และยุทธวิธี มากกว่าการต่อสู้ เพื่อความบันเทิง
เคนจุสึถือกำเนิดขึ้น พร้อมกับการก่อร่างสร้างตัว ของชนชั้นซามูไรในญี่ปุ่น ย้อนกลับไปตั้งแต่ยุคเฮอัน (ค.ศ. 794 – 1185) ดาบยังถูกใช้เป็นเพียง อาวุธในสนามรบ และการต่อสู้ระยะประชิด ซามูไรในยุคแรกยังไม่มีระบบการฟันดาบ ที่เป็นแบบแผนชัดเจน หากแต่ค่อยๆ ก่อร่างเป็นทักษะที่ต้องฝึก เพื่อความอยู่รอด
ต่อมาในยุคคามาคุระถึงมุโรมาจิ (ค.ศ. 1185 – 1573) เมื่อซามูไรก้าวขึ้นมา เป็นชนชั้นนักรบหลักของสังคม ความต้องการทักษะดาบ ที่มีประสิทธิภาพ ทำให้เกิดการสถาปนา สำนักเคนจุสึหลายแห่ง หรือที่เรียกว่า “โคเรียว เคนจุสึ” เช่น คาโตริชินโตริว และคาชิมะชินโตริว สำนักเหล่านี้ ได้กำหนดคะตะ หรือแบบฝึก เป็นระบบ ถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่น
ในยุคเซ็นโกกุ (ค.ศ. 1467 – 1603) ซึ่งเป็นยุคสงครามไม่สิ้นสุด เคนจุสึก็ถึงจุดสูงสุด ของการใช้จริง ในสนามรบ เทคนิคต่างๆ ถูกพัฒนาให้รวดเร็ว เด็ดขาด และสามารถเอาชีวิต คู่ต่อสู้ได้ภายในหนึ่งฟัน อันเป็นหลักการ ที่ซามูไรเรียกว่า อิปปอน อิจิไก หรือหนึ่งดาบตัดสินเป็นตาย
ปรมาจารย์ดาบ ผู้มีชื่อเสียงมากที่สุดในยุคนี้คือ มิยาโมโตะ มุซาชิ ผู้สร้างสรรค์วิชาดาบสองมือ และเขียนคัมภีร์ โกะรินโนะโช เพื่อถ่ายทอดปรัชญาการต่อสู้
เมื่อญี่ปุ่นเข้าสู่การปฏิรูปเมจิในปี ค.ศ. 1868 รัฐบาลใหม่มีเป้าหมายใหญ่คือ การทำให้ประเทศทันสมัย เพื่อไม่ให้ตกเป็นเหยื่อ ของจักรวรรดินิยมตะวันตก เหมือนหลายชาติในเอเชีย การปรับโครงสร้างสังคม จึงเป็นสิ่งจำเป็น หนึ่งในมาตรการสำคัญคือ การยกเลิกชนชั้นซามูไร ที่เคยมีอำนาจ มานานหลายร้อยปี
ซามูไรเดิมเป็นทั้งนักรบ และชนชั้นปกครอง ที่มีสิทธิพิเศษเหนือสามัญชน พวกเขามีรายได้จากเงินเดือนของไดเมียว หรือขุนนางท้องถิ่น และมีสิทธิพกพาดาบสองเล่ม ติดตัวเป็นเครื่องหมาย แห่งเกียรติยศ แต่เมื่อเข้าสู่ยุคเมจิ ประเทศญี่ปุ่นไม่มีสงครามภายในอีกแล้ว บทบาททางการทหารของซามูไร จึงเริ่มหมดความจำเป็น
กติกาที่ใช้ในการฝึกและแข่งขันเคนจุสึนั้น ไม่ได้เหมือนกีฬาทั่วไป เพราะเคนจุสึเป็นศิลปะการต่อสู้ดั้งเดิมที่เน้นการใช้ดาบจริง การตัดสินจึงต้องพิจารณาหลายปัจจัยพร้อมกัน ไม่ใช่แค่ใครฟันโดนก่อน หรือโดนจังหวะเท่านั้น สิ่งที่ผู้ฝึกต้องคำนึงถึงคือ ท่าทางที่ถูกต้อง การทรงตัว การเคลื่อนไหวของดาบ
และจังหวะของการโจมตี การตีคะแนน หรือการตัดสิน มักอิงตามความแม่นยำของการฟัน การเข้าเป้าของดาบ อย่างถูกต้องตามท่าที่เรียนมา และการแสดงถึงความตั้งใจ หรือความเข้มข้น ของการต่อสู้ในขณะนั้น
สรุป เคนจุสึ ความเป็นมา ผู้ฝึกต้องแสดง ความควบคุมตัวเอง ความเข้มข้นของการต่อสู้ การตัดสินพิจารณาทั้ง ท่าทาง การเคลื่อนไหว และจิตวิญญาณของซามูไร
การฝึกเคนจุสึสมัยใหม่เน้น ความปลอดภัย และการควบคุมตนเอง มากกว่าการต่อสู้จริง ใช้ดาบไม้หรือดาบจำลอง แทนการฟันด้วยดาบจริง เพื่อป้องกันอันตราย ยังคงฝึกท่าพื้นฐาน จิตวิญญาณของซามูไร
ในเคนจุสึมีเทคนิคหลอกล่อคู่ต่อสู้ เช่น การสร้างจังหวะลวง หรือเคลื่อนไหว เพื่อเปิดช่องว่าง ผู้ฝึกต้องอ่านการเคลื่อนไหวของคู่ต่อสู้ และตอบสนองอย่างรวดเร็ว เทคนิคเหล่านี้เน้นกลยุทธ์ และการควบคุมระยะห่าง มากกว่าการฟันตรงๆ อย่างเดียว
