พญาสัตบรรณ หรือต้นตีนเป็ด ต้นไม้มงคล ตามความเชื่อนั้น เชื่อว่าปลูกไว้ในบ้าน จะช่วยส่งเสริมเกียรติยศชื่อเสียง นิยมปลูกกันในสถานที่ราชการ อาคาร หรือวัด โดยเฉพาะในกรุงเทพมหานครในอดีต ที่นำต้นตีนเป็ดมาปลูกบริเวณริมถนนรวมกว่า 2,000 ต้น ที่ยังอยู่จนถึงปัจจุบันนี้
ชื่อ: พญาสัตบรรณ หรือ ตีนเป็ด
ชื่อวิทยาศาสตร์: Alstonia scholaris
ชื่อท้องถิ่นอื่น: หัสบัน, สัตบรรณ, สัตตบรรณ, จะบัน, บะซา, ปูลา, ปูแล, ตีนเป็ด, ตีนเป็ดขาว, ตีนเป็ดไทย, ต้นตีนเป็ด เป็นต้น
วงศ์: Apocynaceae (วงศ์ตีนเป็ด)
ถิ่นกำเนิด: ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ในไทยพบได้ทุกภาค
ต้นไม้มงคลประจำจังหวัด: สมุทรสาคร
ที่มา: พญาสัตบรรณ [1]
พญาสัตบรรณ เป็นไม้ต้น ขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ สูง 15 – 35 เมตร โคนต้นมักเป็นพูพอน
ขยายพันธุ์
การปลูก
การดูแลรักษา
ที่มา: พญาสัตบรรณ ไม้มงคลแก่บ้านและผู้อาศัย [2]
คนไทยโบราณเชื่อว่า การปลูกต้นพญาสัตบรรณ ไว้ที่บ้าน จะทำให้ได้รับการยกย่อง การนับถือจากบุคคลทั่วไป จะทำให้มีเกียรติยศ ซึ่งความหมายของคำว่าพญา คือ ผู้เป็นใหญ่ที่ควรยกย่อง และเคารพนับถือ ส่วนคำว่า สัต หมายถึง สิ่งที่ดีงาม ความมีคุณธรรมนั่นเอง
บริเวณที่ควรปลูก พญาสัตบรรณตามความเชื่อ จะนิยมปลูกต้นไม้ชนิดนี้ไว้ หน้าบ้าน ทางทิศเหนือ และ ผู้ปลูกควรปลูกในวันเสาร์ แต่ถ้าอยากให้เป็นมงคลยิ่งขึ้นไปอีก ผู้ปลูกควรเป็นผู้ใหญ่ที่เป็นที่เคารพนับถือหรือเป็นผู้ที่ประกอบคุณงามความดี ก็จะเป็นสิริมงคลมากยิ่งขึ้น เช่นเดียวกันกับ ต้นสัก เป็นต้น
ที่มา: สรรพคุณของพญาสัตบรรณ [3]
สรุป แม้ว่าต้นพญาสัตบรรณจะมีประโยชน์ ในการดูดซับคาร์บอนไดออกไซด์ ในเขตกรุงเทพมหานคร ได้อย่างมาก แต่ก็มีผู้แพ้กลิ่นหลายคนที่เกิดอาการแพ้ ทุกช่วงฤดูหนาว กลิ่นของดอกพญาสัตบรรณ เกิดจากสารหอมระเหยในกลุ่มลินาโลออล (linalool) เป็นสารที่กระตุ้นให้ระบบประสาท สร้างความรู้สึกอยากอาเจียนได้