Menu
ผลเสีย ธาตุเหล็ก เป็นประเด็นสำคัญ ที่มักถูกละเลย เพราะธาตุเหล็กเป็นสารอาหาร จำเป็นต่อร่างกายในการสร้างเม็ดเลือดแดง และลำเลียงออกซิเจน แต่การได้รับธาตุเหล็กมากเกินไป ก็อาจส่งผลเสีย ที่ไม่คาดคิดต่อสุขภาพ การทำความเข้าใจผลกระทบ จากธาตุเหล็ก ในปริมาณที่เกินความจำเป็น จึงเป็นเรื่องที่ควรให้ความสำคัญ
ธาตุเหล็กเกิน อาจเป็นอันตรายต่อร่างกายได้ หากมีการสะสมของธาตุเหล็ก ในปริมาณที่มากเกินไป เช่นในโรคทางพันธุกรรมอย่าง Hemochromatosis ซึ่งทำให้ร่างกายดูดซึมธาตุเหล็ก มากกว่าปกติ การสะสมธาตุเหล็กเกิน สามารถส่งผลกระทบต่ออวัยวะสำคัญ เช่นตับ หัวใจ และตับอ่อน อาจทำให้เกิดภาวะดังนี้
ที่มา: ภาวะเหล็กเกิน [1]
การรับประทานธาตุเหล็กเสริม เป็นเวลานาน อาจก่อให้เกิดอันตรายได้ โดยเฉพาะหากได้รับในปริมาณที่มากเกินความจำเป็นของร่างกาย การสะสมธาตุเหล็กมากเกินไป อาจนำไปสู่ภาวะเหล็กเกิน (Hemochromatosis) ซึ่งส่งผลเสียต่ออวัยวะต่างๆ เช่นตับ หัวใจ และตับอ่อน
อาการที่อาจเกิดขึ้นได้แก่ อ่อนเพลีย ปวดท้อง ผิวหนังเปลี่ยนสี และอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง เช่น ตับแข็ง เบาหวาน หรือหัวใจล้มเหลว หากรับประทานธาตุเหล็กเสริม เป็นเวลานาน ซึ่งมีผลเสียเช่นเดียวกันกับ ผลเสีย โพแทสเซียม ที่มีผลต่อหัวใจเช่นกัน [2]
ธาตุเหล็ก สามารถส่งผลต่อตับได้ ในกรณีที่มีการสะสมในร่างกายมากเกินไป (Iron Overload) ซึ่งอาจเกิดจากการรับประทาน อาหารเสริมธาตุเหล็ก ในปริมาณที่มากเกินความจำเป็น หรือเกิดจากโรคทางพันธุกรรม ที่ทำให้ร่างกายดูดซึมธาตุเหล็กมากเกินไป ผลกระทบต่อตับอาจรวมถึง
ที่มา: ภาวะเหล็กเกิน [3]
ธาตุเหล็กเป็นแร่ธาตุ ที่มีบทบาทสำคัญในกระบวนการต่างๆ ของร่างกาย โดยเฉพาะในระบบเลือด และระบบภูมิคุ้มกัน โดยคุณประโยชน์อื่นๆ ของธาตุเหล็ก มีดังนี้
ปริมาณธาตุเหล็ก ที่แนะนำต่อวัน สำหรับผู้ชายคือ 8 มิลลิกรัมต่อวัน ในขณะที่ผู้หญิงอายุ 19-50 ปีต้องการ 18 มิลลิกรัมต่อวัน และหญิงตั้งครรภ์ต้องการสูงถึง 27 มิลลิกรัม/ต่อวัน สำหรับเด็กขึ้นอยู่กับอายุ โดยแนะนำให้บริโภคในช่วง 7-10 มิลลิกรัม/ต่อวัน
ธาตุเหล็กในอาหาร แบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลัก คือ Heme Iron พบในอาหารที่มาจากสัตว์ ร่างกายสามารถดูดซึมได้ง่าย และ Non-Heme Iron พบในพืช การดูดซึมจะน้อยกว่า แต่สามารถเพิ่มประสิทธิภาพการดูดซึมได้ ด้วยการรับประทานวิตามินซีร่วมด้วย ยกตัวอย่างอาการที่มีธาตุเหล็กสูง ได้แก่
การขาดธาตุเหล็ก (Iron Deficiency) เกิดจากร่างกายมีธาตุเหล็กไม่เพียงพอ สำหรับกระบวนการสร้าง Hemoglobin ในเม็ดเลือดแดง ส่งผลให้เกิด ภาวะโลหิตจาง จากการขาดธาตุเหล็ก โดยสาเหตุของการขาดธาตุเหล็กอาจเกิดจากการสูญเสียเลือด ประจำเดือนที่มากผิดปกติในผู้หญิง
เลือดออกในทางเดินอาหาร เช่นแผลในกระเพาะอาหาร ริดสีดวงทวาร หรือมะเร็งลำไส้ใหญ่ การรับธาตุเหล็กไม่เพียงพอ การรับประทานอาหาร ที่มีธาตุเหล็กต่ำ เช่นคนทานมังสวิรัติ การดูดซึมธาตุเหล็กบกพร่อง โรคเกี่ยวกับลำไส้เช่น Celiac Disease การผ่าตัดกระเพาะอาหาร ความต้องการธาตุเหล็กที่เพิ่มขึ้น หรือการตั้งครรภ์
ผลเสียธาตุเหล็ก แม้จะไม่ใช่เรื่องที่พบบ่อย ในชีวิตประจำวัน แต่ก็ควรระวัง โดยเฉพาะในกลุ่มที่ได้รับธาตุเหล็กมากเกิน จากอาหารเสริม หรือความผิดปกติทางสุขภาพ เพื่อป้องกันอันตราย ต่ออวัยวะสำคัญ เช่น ตับ หัวใจ และระบบอื่นๆ การดูแลให้ร่างกาย ได้รับธาตุเหล็ก ในปริมาณที่เหมาะสม จึงเป็นสิ่งจำเป็น ต่อการมีสุขภาพที่ดี ในระยะยาว
