กรดอะมิโนไม่จำเป็น ในพืช สำคัญยังไง?

Fiona
30 พ.ย. 25
14:41
13 views

กรดอะมิโนไม่จำเป็น ในพืช คือกลุ่มกรดอะมิโน ที่ร่างกายสามารถสังเคราะห์เองได้ แต่ก็ยังพบอยู่ในพืชรอบตัวเรา และมีบทบาทสำคัญ ต่อการทำงานหลายระบบ ทั้งการสร้างพลังงาน การซ่อมแซมเซลล์ การทำความเข้าใจกรดอะมิโนไม่จำเป็นจากพืช จึงช่วยให้เราเห็นว่าพืชต่างๆ ล้วนเป็นแหล่งสารอาหาร ที่ช่วยดูแลร่างกายได้มากกว่าที่คิด

กรดอะมิโนไม่จำเป็นคืออะไร?
ประโยชน์ของกรดอะมิโนไม่จำเป็น
ยกตัวอย่าง กรดอะมิโนไม่จำเป็น ในพืช

Non-essential amino acids คืออะไร?

กรดอะมิโนไม่จำเป็นคือกรดอะมิโน ที่ร่างกายสามารถสร้างขึ้นเองได้ จากสารตั้งต้นที่มีอยู่แล้วในระบบ จึงไม่จำเป็นต้องพึ่งการรับประทานจากอาหาร เหมือนกรดอะมิโนจำเป็น กลุ่มนี้ ยังเป็นส่วนหนึ่งของกรดอะมิโนทั้งหมด ที่ใช้สร้างโปรตีน เอนไซม์ และโครงสร้างต่างๆ ในร่างกายเหมือนกัน

เพียงแต่ร่างกายมีความสามารถในการผลิตขึ้นเอง เมื่อมีความต้องการ แม้จะเรียกว่าไม่จำเป็น แต่กรดอะมิโนกลุ่มนี้ ก็ยังมีบทบาทสำคัญ ต่อการทำงานของร่างกาย เช่นการซ่อมแซมเนื้อเยื่อ การผลิตฮอร์โมน เพียงแค่ร่างกายสามารถสังเคราะห์ได้เอง จึงไม่จำเป็นต้องกังวล เรื่องการรับให้ครบจากอาหารในทุกมื้อ (13 สิงหาคม 2025) [1]

กรดอะมิโนไม่จำเป็นมีกี่ชนิด อะไรบ้าง?

กรดอะมิโนไม่จำเป็นในมนุษย์มี ประมาณ 11 ชนิด คือกลุ่มที่ร่างกายสามารถสังเคราะห์เองได้ ดังนี้

Alanine ช่วยรักษาระดับน้ำตาลในเลือด และเป็นแหล่งพลังงานให้เซลล์ ทำให้ร่างกายมีเรี่ยวแรง และฟื้นตัวได้ดีขึ้น
Asparagine สำคัญต่อระบบประสาท ช่วยการสื่อสารระหว่างเซลล์ และเกี่ยวข้องกับการสร้างโปรตีนในร่างกาย
Aspartic acid ทำหน้าที่ในวงจรพลังงานภายในเซลล์ ช่วยให้ร่างกายผลิตพลังงาน ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
Glutamic acid ทำงานเป็นสารสื่อประสาท ช่วยเรื่องความจำ สมาธิ และการเรียนรู้ของสมอง
Serine จำเป็นต่อการสร้างโปรตีน ไขมัน และเป็นส่วนสำคัญของโครงสร้างสมอง และระบบประสาท
Glycine เป็นส่วนประกอบหลักของคอลลาเจน ทำให้ผิวหนัง เอ็น และข้อต่อแข็งแรง พร้อมช่วยให้ระบบประสาทผ่อนคลาย
Proline เกี่ยวข้องโดยตรง กับการสร้างคอลลาเจน ช่วยซ่อมแซมเนื้อเยื่อ ผิวหนัง และบาดแผล
Cysteine มีหมู่กำมะถัน ช่วยร่างกายสร้างกลูตาไธโอน ซึ่งเป็นสารต้านอนุมูลอิสระสำคัญ
Tyrosine เป็นต้นทางของฮอร์โมนหลายชนิด เช่นโดปามีน และฮอร์โมนไทรอยด์ ที่เกี่ยวกับอารมณ์ และการเผาผลาญ
Arginine ช่วยผลิตไนตริกออกไซด์ ทำให้หลอดเลือดขยายตัวดีขึ้น ช่วยเรื่องการไหลเวียนเลือด และฟื้นตัวของร่างกาย
Glutamine เป็นพลังงานหลักของเซลล์ลำไส้ ช่วยภูมิคุ้มกัน และสนับสนุนการฟื้นตัว หลังออกกำลังกาย หรือเจ็บป่วย

ประวัติ กรดอะมิโน การค้นพบครั้งแรก

กรดอะมิโนถูกค้นพบครั้งแรกในปี 1806 เมื่อ Vauquelin และ Robiquet แยกสาร Asparagine จากหน่อไม้ฝรั่งได้สำเร็จ ก่อนที่ในช่วงทศวรรษ 1820 จะมีการค้นพบกรดอะมิโนอื่นๆเช่น Glycine และ Leucine ต่อมาแนวคิดสำคัญ เกี่ยวกับโครงสร้างโปรตีน เริ่มชัดเจนขึ้นในปี 1902

เมื่อ Emil Fischer และ Franz Hofmeister อธิบายว่าโปรตีนถูกสร้างขึ้น จากกรดอะมิโนหลายตัวเชื่อมกันด้วยพันธะเปปไทด์ ทำให้กรดอะมิโนกลายเป็นพื้นฐานสำคัญ ของชีวเคมีสมัยใหม่ ในช่วงปลายศตวรรษที่ 19 ถึงต้นศตวรรษที่ 20 นักวิทยาศาสตร์เริ่มจัดหมวดหมู่กรดอะมิโนอย่างเป็นระบบ

โดยคำว่า amino acid เริ่มถูกใช้ในปี 1898 และต่อยอดจนถึงปี 1935 ที่ William Cumming Rose ค้นพบกรดอะมิโน Threonine ซึ่งเป็นตัวสุดท้ายในกลุ่มกรดอะมิโน 20 ชนิดหลัก พร้อมทั้งกำหนดความแตกต่างระหว่างกรดอะมิโนจำเป็น ที่ต้องรับจากอาหาร และกรดอะมิโนไม่จำเป็น ที่ร่างกายสามารถสร้างเองได้ (16 พฤศจิกายน 2025) [2]

ประโยชน์ของกรดอะมิโนไม่จำเป็นคืออะไร?

ช่วยสร้างโปรตีน และซ่อมแซมร่างกาย กรดอะมิโนไม่จำเป็นเป็นส่วนประกอบสำคัญ ของโปรตีน ช่วยให้ร่างกายสร้างเนื้อเยื่อใหม่ ซ่อมแซมเซลล์ที่สึกหรอ และสนับสนุนการเจริญเติบโตตามปกติ
ควบคุมการทำงาน ระดับเซลล์และยีน กรดอะมิโนกลุ่มนี้ เกี่ยวข้องกับการเปิดปิดยีน การส่งสัญญาณระหว่างเซลล์ และการตอบสนองของร่างกายต่อฮอร์โมน ช่วยให้ระบบต่างๆ ทำงานประสานกันได้ดี
สนับสนุนระบบเผาผลาญพลังงาน มีบทบาทในการเผาผลาญคาร์โบไฮเดรต ไขมัน และช่วยควบคุมระดับพลังงานของร่างกายอย่างสมดุล ซึ่งสัมพันธ์กับสุขภาพ Metabolism โดยรวม
ช่วยระบบภูมิคุ้มกัน และสมดุลเคมีในร่างกาย กรดอะมิโนบางชนิด เกี่ยวข้องกับการสร้างสาระสำคัญ ในระบบภูมิคุ้มกัน รวมถึงช่วยปรับสมดุลกรดด่าง และกระบวนการล้างพิษในร่างกาย
เกี่ยวข้องกับการทำงานของสมอง และระบบประสาท กรดอะมิโนไม่จำเป็นบางตัว เป็นสารตั้งต้นของสารสื่อประสาท ช่วยสนับสนุนการทำงานของสมอง อารมณ์ และการสื่อสารของเซลล์ประสาท

ที่มา: Dietary essentiality of nutritionally non-essential amino acids (2 มิถุนายน 2015) [3]

กรดอะมิโนไม่จำเป็น มักพบในอาหารใด?

กรดอะมิโนไม่จำเป็นมักพบได้ในอาหารจากธรรมชาติแทบทุกกลุ่ม โดยเฉพาะอาหาร ที่มีโปรตีนเป็นพื้นฐาน เช่นถั่วต่างๆ ธัญพืช เมล็ดพืช เห็ด สาหร่าย รวมถึงผัก และผลไม้บางชนิด แม้จะไม่สูงเท่ากลุ่มถั่วและธัญพืช อาหารจากพืชเหล่านี้ ให้กรดอะมิโนหลายชนิดเช่น Alanine, Serine, Glycine, Glutamic acid

นอกจากนี้ แหล่งอาหารโปรตีนจากสัตว์ เช่นไข่ นม ปลา และเนื้อสัตว์ ก็เป็นแหล่ง ที่มีกรดอะมิโนไม่จำเป็นครบถ้วนเช่นกัน ทำให้การรับประทานอาหารหลากหลาย ช่วยให้ร่างกายได้รับกรดอะมิโนกลุ่มนี้เพียงพอ แม้ร่างกายจะสังเคราะห์เองได้อยู่แล้วก็ตาม

ยกตัวอย่าง กรดอะมิโนไม่จำเป็น ในพืช

พืชอะไรที่มี Alanine สูง ยกตัวอย่างเช่นถั่วเหลือง, เมล็ดฟักทอง, ควินัว Alanine มักพบมากในพืชที่มีโปรตีนสูง โดยเฉพาะถั่ว เมล็ดพืช และธัญพืช เพราะโครงสร้างโปรตีนของพืชกลุ่มนี้ ประกอบด้วยกรดอะมิโนหลายชนิด
พืชอะไรที่มี Aspartic acid สูง ยกตัวอย่างเช่นเห็ดหอม, ถั่วเหลือง, ข้าวโอ๊ต พบมากในพืชที่มีโปรตีนสูง เช่นเห็ดและธัญพืช ซึ่งต้องใช้กรดอะมิโนนี้ ในกระบวนการสร้างพลังงาน
พืชอะไรที่มี Glutamic acid สูง ยกตัวอย่างเช่นเห็ด, สาหร่าย, มะเขือเทศ กลูตามิกเป็นกรดอะมิโนที่ให้รสอูมามิ ทำให้พบในเห็ด สาหร่าย และผักที่มีกรดอะมิโนธรรมชาติสูง อย่างมะเขือเทศ ซึ่งเป็นเหตุผลที่อาหารเหล่านี้ มีรสชาติเข้มข้นตามธรรมชาติ
พืชอะไรที่มี Serine สูง ยกตัวอย่างเช่นข้าวโอ๊ต, ควินัว, ถั่วลิสง ซีรีนพบในธัญพืชโฮลเกรนและถั่ว เพราะพืชใช้ซีรีนในการสร้างโปรตีน และไขมัน การแปรรูปน้อย จึงช่วยคงปริมาณสารอาหารนี้ไว้ได้ดี
พืชอะไรที่มี Proline สูง ยกตัวอย่างเช่นข้าวสาลีงอก, ถั่วเขียว, เห็ดต่างๆ โพรลีนมีมากในพืช ที่อยู่ในช่วงงอก หรือพืชที่ต้องสร้างโครงสร้างเซลล์อย่างรวดเร็ว เช่นธัญพืชงอก และถั่วงอก รวมถึงเห็ด ที่มีโปรตีนตามธรรมชาติ
พืชอะไรที่มี Glycine สูง ยกตัวอย่างเช่นถั่วเหลือง, งาดำ, เมล็ดฟักทอง ไกลซีนพบมากในเมล็ดพืช และถั่วที่มีโปรตีนสูง เพราะเป็นกรดอะมิโนที่เกี่ยวข้อง กับการสร้างคอลลาเจน และโครงสร้างโปรตีนของพืช
พืชอะไรที่มี Cysteine สูง ยกตัวอย่างเช่นงาดำ, เมล็ดทานตะวัน, ถั่วลูกไก่ ซีสเทอีนเกี่ยวข้องกับสารต้านอนุมูลอิสระ และมีหมู่กำมะถัน จึงพบมากในเมล็ดพืช ไขมันดี และถั่วโปรตีนสูง ที่ต้องการสารป้องกันเซลล์ตามธรรมชาติ

กรดอะมิโนไม่จำเป็น ในพืช กล่าวโดยสรุป

กรดอะมิโนไม่จำเป็นพบมากในพืชหลากหลายชนิด เช่นถั่ว ธัญพืช เห็ด เมล็ดพืช ผัก และผลไม้ ซึ่งช่วยเสริมพลังงาน การซ่อมแซมเซลล์ และการทำงานของสมอง แม้ร่างกายสร้างเองได้ แต่การกินพืชให้หลากหลาย ยังช่วยให้ได้รับสารอาหารครบถ้วน และทำให้โภชนาการโดยรวม สมดุลยิ่งขึ้น

ควรทานกรดอะมิโนไม่จำเป็นคู่กับอะไร?

การรับกรดอะมิโนไม่จำเป็น ให้เกิดประโยชน์สูงสุด ควรทานร่วมกับอาหาร ที่มีโปรตีนคุณภาพดี คาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อน และไขมันดี เพราะการมีพลังงานเพียงพอ จากคาร์โบไฮเดรต ช่วยให้ร่างกายใช้กรดอะมิโน ไปสร้างโปรตีนได้เต็มที่ ขณะที่ไขมันดี ช่วยเสริมการดูดซึมสารอาหาร ที่เกี่ยวข้องกับฮอร์โมน

ใครที่ควรทานกรดอะมิโนไม่จำเป็น?

แม้ร่างกายจะสังเคราะห์กรดอะมิโนไม่จำเป็นได้เอง แต่บางคนอาจต้องการเพิ่มเติมจากอาหาร เช่นผู้ที่ออกกำลังกายหนัก ผู้ที่อยู่ในช่วงฟื้นตัวจากอาการเจ็บป่วย ผู้สูงอายุ ที่เสี่ยงต่อการสูญเสียมวลกล้ามเนื้อ รวมถึงผู้ที่มีความเครียดสูง หรือพักผ่อนไม่เพียงพอ เพราะร่างกาย ใช้กรดอะมิโนหลายชนิดมากขึ้น ในการซ่อมแซมเซลล์