ผลเสีย ธาตุเหล็ก อันตรายจากการบริโภคมากเกิน

ผลเสีย ธาตุเหล็ก

ผลเสีย ธาตุเหล็ก เป็นประเด็นสำคัญ ที่มักถูกละเลย เพราะธาตุเหล็กเป็นสารอาหาร จำเป็นต่อร่างกายในการสร้างเม็ดเลือดแดง และลำเลียงออกซิเจน แต่การได้รับธาตุเหล็กมากเกินไป ก็อาจส่งผลเสีย ที่ไม่คาดคิดต่อสุขภาพ การทำความเข้าใจผลกระทบ จากธาตุเหล็ก ในปริมาณที่เกินความจำเป็น จึงเป็นเรื่องที่ควรให้ความสำคัญ

ผลเสีย ธาตุเหล็ก มากเกินอันตรายไหม

ธาตุเหล็กเกิน อาจเป็นอันตรายต่อร่างกายได้ หากมีการสะสมของธาตุเหล็ก ในปริมาณที่มากเกินไป เช่นในโรคทางพันธุกรรมอย่าง Hemochromatosis ซึ่งทำให้ร่างกายดูดซึมธาตุเหล็ก มากกว่าปกติ การสะสมธาตุเหล็กเกิน สามารถส่งผลกระทบต่ออวัยวะสำคัญ เช่นตับ หัวใจ และตับอ่อน อาจทำให้เกิดภาวะดังนี้

  • ตับอักเสบ หรือตับแข็ง
  • โรคหัวใจ เช่นหัวใจล้มเหลว หรือหัวใจเต้นผิดปกติ
  • โรคเบาหวาน เนื่องจากผลกระทบ ต่อการทำงานของตับอ่อน
  • ข้ออักเสบ
  • ผิวหนังคล้ำ

ที่มา: ภาวะเหล็กเกิน [1]

 

กินธาตุเหล็กนานๆ อันตรายหรือไม่

การรับประทานธาตุเหล็กเสริม เป็นเวลานาน อาจก่อให้เกิดอันตรายได้ โดยเฉพาะหากได้รับในปริมาณที่มากเกินความจำเป็นของร่างกาย การสะสมธาตุเหล็กมากเกินไป อาจนำไปสู่ภาวะเหล็กเกิน (Hemochromatosis) ซึ่งส่งผลเสียต่ออวัยวะต่างๆ เช่นตับ หัวใจ และตับอ่อน

อาการที่อาจเกิดขึ้นได้แก่ อ่อนเพลีย ปวดท้อง ผิวหนังเปลี่ยนสี และอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง เช่น ตับแข็ง เบาหวาน หรือหัวใจล้มเหลว หากรับประทานธาตุเหล็กเสริม เป็นเวลานาน ซึ่งมีผลเสียเช่นเดียวกันกับ ผลเสีย โพแทสเซียม ที่มีผลต่อหัวใจเช่นกัน [2]

แร่ธาตุเหล็ก มีผลต่อตับหรือไม่

ผลเสีย ธาตุเหล็ก

ธาตุเหล็ก สามารถส่งผลต่อตับได้ ในกรณีที่มีการสะสมในร่างกายมากเกินไป (Iron Overload) ซึ่งอาจเกิดจากการรับประทาน อาหารเสริมธาตุเหล็ก ในปริมาณที่มากเกินความจำเป็น หรือเกิดจากโรคทางพันธุกรรม ที่ทำให้ร่างกายดูดซึมธาตุเหล็กมากเกินไป ผลกระทบต่อตับอาจรวมถึง

  • ภาวะตับแข็ง (Cirrhosis): การสะสมธาตุเหล็กในตับมากเกินไป สามารถทำลายเนื้อเยื่อตับ จนเกิดพังผืด
  • ตับอักเสบ: ธาตุเหล็กส่วนเกิน สามารถทำให้เกิดการอักเสบในตับ
  • เพิ่มความเสี่ยงต่อมะเร็งตับ (Hepatocellular Carcinoma): การสะสมของธาตุเหล็ก ในระยะยาว สามารถเพิ่มโอกาสเสี่ยง การเกิดมะเร็งตับ

ที่มา: ภาวะเหล็กเกิน [3]

 

คุณประโยชน์ของแร่ธาตุเหล็ก

ธาตุเหล็กเป็นแร่ธาตุ ที่มีบทบาทสำคัญในกระบวนการต่างๆ ของร่างกาย โดยเฉพาะในระบบเลือด และระบบภูมิคุ้มกัน โดยคุณประโยชน์อื่นๆ ของธาตุเหล็ก มีดังนี้

  • เสริมสร้างระบบเลือด ธาตุเหล็กช่วยสร้าง Hemoglobin ในเม็ดเลือดแดง ซึ่งมีความสำคัญต่อการขนส่งออกซิเจนในร่างกาย
  • ส่งเสริมการทำงานของสมอง การมีออกซิเจนเพียงพอในสมอง ช่วยสนับสนุนความจำ และการเรียนรู้
  • สนับสนุนระบบภูมิคุ้มกัน ธาตุเหล็กช่วยผลิตเซลล์เม็ดเลือดขาว ซึ่งทำหน้าที่ป้องกัน และกำจัดเชื้อโรค
  • เพิ่มพลังงาน การขาดธาตุเหล็ก อาจทำให้ร่างกายรู้สึกอ่อนล้า และไร้พลังงาน

ปริมาณธาตุเหล็ก ที่แนะนำต่อวัน สำหรับผู้ชายคือ 8 มิลลิกรัมต่อวัน ในขณะที่ผู้หญิงอายุ 19-50 ปีต้องการ 18 มิลลิกรัมต่อวัน และหญิงตั้งครรภ์ต้องการสูงถึง 27 มิลลิกรัม/ต่อวัน สำหรับเด็กขึ้นอยู่กับอายุ โดยแนะนำให้บริโภคในช่วง 7-10 มิลลิกรัม/ต่อวัน

ประเภทของธาตุเหล็ก แหล่งอาหาร

ธาตุเหล็กในอาหาร แบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลัก คือ Heme Iron พบในอาหารที่มาจากสัตว์ ร่างกายสามารถดูดซึมได้ง่าย และ Non-Heme Iron พบในพืช การดูดซึมจะน้อยกว่า แต่สามารถเพิ่มประสิทธิภาพการดูดซึมได้ ด้วยการรับประทานวิตามินซีร่วมด้วย ยกตัวอย่างอาการที่มีธาตุเหล็กสูง ได้แก่

  • ตับวัว: 6.5 มิลลิกรัม
  • หอยนางรม: 7 มิลลิกรัม
  • เนื้อวัว: 2.7 มิลลิกรัม
  • ปลาซาร์ดีนกระป๋อง: 2.9 มก.
  • ไก่: 1.3 มก.
  • ถั่วเลนทิล: 6.5 มก.
  • ถั่วดำ: 5 Milligram
  • ผักโขม (ปรุงสุก): 3.6 Milligram
  • เต้าหู้: 2.7 Mg.
  • Quinoa: 2.8 Mg.

ปัจจัยสาเหตุ การขาดธาตุเหล็ก

การขาดธาตุเหล็ก (Iron Deficiency) เกิดจากร่างกายมีธาตุเหล็กไม่เพียงพอ สำหรับกระบวนการสร้าง Hemoglobin ในเม็ดเลือดแดง ส่งผลให้เกิด ภาวะโลหิตจาง จากการขาดธาตุเหล็ก โดยสาเหตุของการขาดธาตุเหล็กอาจเกิดจากการสูญเสียเลือด ประจำเดือนที่มากผิดปกติในผู้หญิง


เลือดออกในทางเดินอาหาร เช่นแผลในกระเพาะอาหาร ริดสีดวงทวาร หรือมะเร็งลำไส้ใหญ่ การรับธาตุเหล็กไม่เพียงพอ การรับประทานอาหาร ที่มีธาตุเหล็กต่ำ เช่นคนทานมังสวิรัติ การดูดซึมธาตุเหล็กบกพร่อง โรคเกี่ยวกับลำไส้เช่น Celiac Disease การผ่าตัดกระเพาะอาหาร ความต้องการธาตุเหล็กที่เพิ่มขึ้น หรือการตั้งครรภ์

สรุป ผลเสีย ธาตุเหล็ก อันตรายต่ออวัยวะตับ และหัวใจ

ผลเสียธาตุเหล็ก แม้จะไม่ใช่เรื่องที่พบบ่อย ในชีวิตประจำวัน แต่ก็ควรระวัง โดยเฉพาะในกลุ่มที่ได้รับธาตุเหล็กมากเกิน จากอาหารเสริม หรือความผิดปกติทางสุขภาพ เพื่อป้องกันอันตราย ต่ออวัยวะสำคัญ เช่น ตับ หัวใจ และระบบอื่นๆ การดูแลให้ร่างกาย ได้รับธาตุเหล็ก ในปริมาณที่เหมาะสม จึงเป็นสิ่งจำเป็น ต่อการมีสุขภาพที่ดี ในระยะยาว

Facebook
Twitter
Telegram
LinkedIn
ข้อมูลผู้เขียน

แหล่งอ้างอิง

58