ระนาด เครื่องดนตรีที่อยู่คู่คนไทยมายาวนาน

ระนาด หนึ่งในเครื่องดนตรี ที่อยู่กับคนไทยมายาวนาน มีความเป็นมาที่น่าสนใจ ทั้งยังเป็นเครื่องดนตรีชิ้นเอกของนักดนตรีไทย หลายท่านเลยทีเดียว นอกจากนี้ยังมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่องดังนี้

ระนาด กับวิวัฒนาการที่น่าทึ่ง

ระนาด มีความเป็นไปได้สูงว่า เกิดจากการวิวัฒนาการ มาจากเครื่องกระทบอย่าง กรับ เครื่องดนตรีชนิดหนึ่ง ที่ทำมาจากไม้ โดยระนาดจะใช้ไม้กรับ ตั้งแต่ขนาดเล็ก-กลาง-ใหญ่ โดยจะเรียกว่า ลูกระนาด มาร้อยเรียงเป็นผืนใหญ่

มีชื่อเรียกเฉพาะว่า ผืนระนาด แล้วนำไปแขวนบนราง และนำขี้ผึ้งพร้อมด้วยตะกั่ว มาผสมกันติดไว้ตรงส่วนหัวและท้าย ของลูกระนาด เพื่อให้เกิดระดับเสียงที่แตกต่างกัน

ประเภทของ ระนาด

ระนาดเอก [1] มีขนาดความยาว 120 ซม. ระนาดเอกมักใช้ในงานมงคล เป็นเครื่องดนตรีที่เป็นมงคลในบ้าน หากบรรเลงในวงปี่พาทย์ หรือในวงมโหรี จะทำหน้าที่เป็นผู้นำวงดนตรี
ระนาดทุ้ม ขนาดยาวประมาณ 124 ซม. ปาก รางกว้างราว ๆ 22 ซม. มีเท้าเตี้ย รองไว้ 4 มุมของราง ตัวราง ประดิษฐ์ให้มีรูปร่าง คล้ายกับหีบไม้ แต่จะเว้าตรงกลางให้โค้ง โขนปิดหัวท้ายเป็นที่แขวนผืนระนาด
ระนาดเอกเหล็ก เดิมลูกระนาด จะทำด้วยทองเหลือง จึงเรียกกันติดปากว่าระนาดทอง จนมีการพัฒนามาใช้เหล็กแทน โดยจะมีลูกระนาดทั้งหมด 20 ถึง 21 ลูก ลูกต้นมีขนาด 23.5 ซม. กว้างประมาณ 5 ซม. ลูกยอดมีขนาด 19 ซม. กว้างประมาณ 4 ซม. รางทำเป็นรูปสี่เหลี่ยม มีเท้ารองรับไว้ทั้ง 4 ด้าน หรือใส่เป็นล้อเพื่อง่ายต่อการขนย้าย
ระนาดทุ้มเหล็ก มีจำนวนลูกระนาด 16 ถึง 17 ลูก ลูกต้นยาวประมาณ 35 ซม. กว้างประมาณ 6 ซม. ลูกยอดยาวประมาณ 29 ซม. กว้างประมาณ 5.5 ซม. ตัวรางยาวประมาณ 1 เมตร ปากรางกว้างประมาณ 20 ซม. มีชานยื่นออกไปสองข้างราง
ระนาดแก้ว ส่วนประกอบ ของระนาดแก้วนั้น มีรายละเอียดบอกไว้เพียงว่า รางทำมาจากไม้รัก ลูกระนาดทำมาจากแก้วมีทั้งหมด 16 ลูก ซึ่งส่วนใหญ่ใช้ในวงมโหรี แต่ไม่นานก็ถูกตัดออก เพราะเสียงเบาและแตกง่าย

การเก็บรักษา ระนาด

เมื่อบรรเลงเสร็จแล้ว ควรปลดผืนระนาดลง และเก็บอย่างเป็นระเบียบ เพื่อป้องกันความเสียหาย
ไม่นำสิ่งของอื่น ๆ วางไว้บนผืนระนาด
เก็บไว้ในพื้นที่ ที่มีอุณหภูมิเหมาะสม
ใช้ผ้าคลุมเอาไว้ เพื่อป้องกันฝุ่นเกาะ

สรุป ระนาด

เครื่องดนตรีชนิดนี้อยู่กับคนไทยมานาน ทั้งยังเป็นเครื่องดนตรี ที่มีการสืบทอดมายังรุ่นสู่รุ่น และในปัจจุบันระนาด ก็ยังคงเป็นเครื่องดนตรีชิ้นเอก ที่สามารถครองใจใครหลายคน ได้ด้วยเสียงไพเราะและนุ่มนวล